پری بیوتیک چیست و چه فرقی با پروبیوتیک دارد؟
پری بیوتیک یک نوع فیبر است که بدن قادر نیست آن را هضم کند. این پری بیوتیک‌ها مثل غذایی برای پروبیوتیک‌ها هستند. همینطور، پروبیوتیک‌ها جانوران کوچک و میکروسکوپی زنده ریزی( شامل باکتری ها و مخمرها) هستند که در بدن اثرهای مفیدی بر جای می‌گذارند. هر دو پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها به تقویت باکتری‌ها و دیگر ارگانیسم‌های سودمند در دستگاه گوارش کمک می‌کنند. در این مقاله از مجله اکسیژن، پری بیوتیک و تفاوت آن با پروبیوتیک را بازگو می‌کنیم.
هم پری بیوتیک و هم پروبیوتیک به بدن در بوجود آوردن و حفاظت از گروه سالمی از باکتری‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌های سودمند کمک می‌کنند. پیامد این عمل تقویت سیستم گوارش و هضم بهتر غذاست. این اثر مثبت با تامین غذای لازم و مکانی خوب برای میکروارگانیسم‌های سودمند سیستم گوارش بوجود می‌آید.
پری‌بیوتیک‌ها در غذاهای غنی از فیبر مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل وجود دارند. پروبیوتیک‌ها همچنین در بعضی غذاهای تخمیری مثل ماست، نوشیدنی کفیر، کلم ترش (زاواکراوت) و تمپه (نوعی فراورده سویا) یافت می‌شوند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
آشنایی با پری بیوتیک ها
پری‌بیوتیک‌ها بخشی از غذا هستند که بدن نمی‌تواند آنها را هضم کند. همینطور، پری‌بیوتیک‌ها غذایی برای باکتری‌ها و دیگر ارگانیسم‌های سودمند در دستگاه گوارش بحساب می‌آیند.
فواید پری بیوتیک
اکثر فواید پری‌بیوتیک‌ها در ارتباط با پروبیوتیک‌ها هستند. پری بیوتیک‌ها در سلامت سیستم گوارش، گوارش بهتر غذا، در کم کردن مشکلات حاصل از مصرف آنتی بیوتیک‌ها و … موثر هستند. باید قوبل کرد که تحقیقات بر روی پری بیوتیک‌ها حتی از تحقیقات بر روی پروبیوتیک‌ها کمتر است و به همین دلیل معلوم نیست، چه پری‌بیوتیکی برای تندرستی سودمند‌تر است.
دانشمندان صد در صد اطمینان ندارند که پری‌بیوتیک‌ها سبب تقویت خاصیت‌های پروبیوتیک‌ها بشوند؛ ولی طبق بررسی‌های ابتدایی، پری‌بیوتیک‌ها فواید زیر را برای بدن دارند:
- افزایش جذب کلسیم؛
- تغییر سرعت پردازش کربوهیدرات‌ها در بدن؛
- کمک به رشد پروبیوتیک‌های موجود در دستگاه گوارش و بهبود گوارش و سوخت‌وساز بدن؛
- پری‌بیوتیک‌ها به‌طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارند؛ بنابراین نیازی نیست که فرد مکمل‌های پری بیوتیک را مصرف بکند.
عوارض پری بیوتیک
امروزه، مدارکی وجود ندارد که نشان دهد استفاده از پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها بصورت هم زمان زیان‌آور است. با این وجود، خوب است افرادی که از بیماری‌های شدید در عذاب هستند از استفاده کردن آنها بپرهیزند؛ به جز آن که پزشک معالج به گونه‌ای دیگر تشخیص داده باشد.
در کل، بررسی‌ها روی عوارض جانبی پری‌بیوتیک‌ها اندک است و پژوهشهای وسیعی لازم است.
آشنایی با پروبیوتیک‌ها
فواید پروبیوتیک
نتایج بدست آمده از پژوهش‌ها بر روی پروبیوتیک‌ها قطعی نمی‌باشد. با این وجود، ظاهرا پروبیوتیک‌ها فایده‌های زیر را برای سلامت بدن دارند:
1- بهبود گوارش
تحقیقات زیادی اثر مثبت پروبیوتیک‌ها بر بهبود گوارش در بعضی اشخاص را بیان می‌کند. طبق پژوهشی در سال 2017، استفاده از پروبیوتیک‌ها در زمان درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها امکان دارد احتمال اسهال در اثر مصرف آنتی بیوتیک ها را 60 درصد کم کند.
طبق پژوهشی دیگر در سال 2014 روی 24 کارآزمایی، پروبیوتیک‌ها از بوجود آمدن نوعی بیماری کشنده در نوزادان با عنوان انتروکولیت نکروزان پیشگیری می‌کنند.
2- سلامت روان
برخی تحقیقات کوتاه و مختصر، اثر مثبت پروبیوتیک‌ها بر بهبود سلامت روان را بیان می‌کنند. طبق پژوهشی در سال 2017، استفاده از پروبیوتیک‌ها نشانه‌های افسردگی را کم می‌کند. ولی محققین این پژوهش بر این باورند که تایید این فواید، به انجام پژوهشهای بیشتری احتیاج دارد. امکان دارد این تاثیر پروبیوتیک‌ها به دلیل ارتباط نزدیک میان دستگاه گوارش و تندرستی مغز باشد.
3- سلامت دستگاه گوارش
طبق بررسی‌های انجام شده بر روی اشخاصی که از ناهنجاری‌های معده و روده در عذاب بودند، امکان دارد آنها با استفاده کردن پروبیوتیک‌ها بهبود یابند؛ به عنوان مثال، در پژوهشی روی مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر، دیده شده است پروبیوتیک‌ها نشانه‌های این بیماری را بهبود داده‌اند. اما محققین معتقدند میزان تاثیر و اینکه کدام سویه از پروبیوتیک‌ها دارای اثر بیشتری هستند هنوز معلوم نیست.
4- سلامت عمومی
پژوهشی در سال2017 اثر زیاد پروبیوتیک‌ها بر سلامت بدن را آشکار می‌کند. طبق این پژوهش، پروبیوتیک‌ها شاید در موارد زیر سودمندند:
- اگزما؛
- دیابت بارداری؛
- کاهش نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها؛
- کاهش غیبت مدرسه ناشی از سرماخوردگی؛
- عفونت‌های واژنینال مانند عفونت‌های ناشی از مخمر؛
- سینه‌پهلو شدید، که در آن بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا کند.
البته این پژوهش مدارک باکیفیتی از تاثیر پروبیوتیک‌ها بر جلوگیری از بیماری‌ها را نشان نداده و محققین به این نتیجه رسیدند که به پژهش‌های بیشتری نیاز است.
عوارض پروبیوتیک
طبق بررسی فوق، بعضی عوارض در مبتلایان به بیماری کرون به دلیل استفاده از نوع خاصی از پروبیوتیک‌ها تشدید شد. همینطور، اشخاص دارای سیستم ایمنی ضعیف هم بیشتر در معرض بوجود آمدن عارضه‌های جانبی پروبیوتیک‌ها هستند.
طبق تحقیقی دیگر که مرکز ملی پزشکی مکمل و جانشین کشور آمریکا انجام داد، امکان دارد پروبیوتیک‌ها در بعضی از اشخاص با بیماری‌های جدی مشکلاتی را بوجود آورد. بررسی در سال 2018 نشان داد که در اکثر تحقیقات درمورد پروبیوتیک‌ها، بصورت اثر بخش و دقیق عوارض جانبی پروبیوتیک‌ها مورد بررسی و واکاوی قرار نگرفته است.
عدم دانش کافی درمورد سالم بودن پروبیوتیک‌ها سبب شده پزشکان اطلاعات اندکی پیرامون خطرات احتمالی پروبیوتیک‌ها بویژه خطرات زیاد آن در طولانی مدت داشته باشند. پیشنهاد می‌شود در صورت داشتن اضطراب از عوارض جانبی پروبیوتیک‌ها، پیش از استفاده منظم و تقریبا زیاد آن با پزشک صحبت کنید.
منابع غذایی پری بیوتیک و پروبیوتیک
اشخاصی که رژیم غذایی متوازن و گوناگون و سالمی دارند، می‌توانند پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها را از راه مصرف برخی غذاها تامین کنند.
غذاهای حاوی پروبیوتیک
غذاهای سرشار از پروبیوتیک‌ها عبارت‌اند از:
- ماست؛
- چای کامبوچا؛
- نوشیدنی کفیر؛
- پنیرهای تخمیری مانند پنیر گودا؛
- غذاهای تخمیری مانند کلم‌ترش و کیمچی.
غذاهای حاوی پری بیوتیک
با گنجاندن انواع مختلفی از غذاهای سالم در رژیم غذایی‌تان، می‌توانید پری بیوتیک‌ها را برای بدن خود تامین کنید. پری‌بیوتیک‌ها به تغذیه سویه‌های مختلف باکتری‌های مفید کمک می‌کنند. پری‌بیوتیک‌ها در بسیاری از غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل یافت می‌شوند. برخی محصولات غذایی نیز با پری‌بیوتیک‌ها غنی می‌شوند.
نوزادان از راه قندهای موجود در شیر مادر و بعضی از شیرهای خشک کودک می‌توانند پری‌بیوتیک‌ها را برای بدن خود تامین کنند.
خلاصه‌ی تفاوت پروبیوتیک و پری بیوتیک
به طور خلاصه می‌توان گفت که تفاوت پروبیوتیک و پری بیوتیک در این است که پری بیوتیک‌ها غذای پروبیوتیک‌ها هستند.
به عبارت دیگر پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید هستند در حالی که پری بیوتیک‌ها مواد غذایی هستند که این باکتری‌های مفید از آنها تغذیه می‌کنند.
پری بیوتیک‌ها عمدتا کربوهیدرات و یا فیبر‌هایی هستند که دستگاه گوارش قادر به هضم آنها نبوده و این کار بر عهده باکتری‌های مفید مستقر در روده یا همان پروبیوتیک‌ها خواهد بود.
حرف آخر
اکثر اشخاص سالم احتیاجی به استفاده از مکمل‌های پری بیوتیک و پرو بیوتیک ندارند با وجود اینکه استفاده از این فراورده‌ها بطور معمول خطری ندارد، خوب است اشخاص دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های شدید از مصرف آنها بپرهیزند. رژیم غذایی حاوی گونه‌های مختلف میوه، سبزیجات، غلات کامل و غذاهای تخمیری این امکان را به شخص می‌دهد تا بدون استفاده از مکمل‌ها، بتوانند پری بیوتیک و پرو بیوتیک‌های موردنیاز را برای بدن خود تامین کند.
