فواید و عوارض اهدای خون؛ مراحل خون دادن در مراکز انتقال خون

تمام کسانی که برای سلامتی خود ارزش قائل هستند بی گمان برای بررسی سلامتی خود آزمایش خون را امتحان می‌کنند ولی احتمالا از فایده‌های اهدای خون اطلاعی ندارند، در این مقاله با  مجله اکسیژن ما را همراهی کنید تا شما را با مزیت‌های اهدای خون، شیوه و ضررهای آن آشنا کنیم.

مزایا و فواید اهدای خون

آبیلبون پاول (Abialbon Paul) محقق داروشناسی یا فارماکولوژی است که در زمینه‌ی عکاسی، وبلاگ نویسی، سفر و تکنولوژی بطور پیشرفته کار می‌کند.

او اعتقاد دارد با اینکه امکان دارد نیش یک عنکبوت شما را تبدیل به مرد عنکبوتی نکند، ولی زدن یک سوزن در رگ و گرفتن مقداری خون بطور حتم می‌تواند شما را پیروز کند. در حقیقت با اهدای خون خود می‌توانید دست کم به زنده ماندن سه نفر کمک کنید. ولی نکته‌ای اصلی که باید در مجله اکسیژن آن را ذکر کنیم این است که خون دادن نه تنها برای گیرندگان خون بسیار مهم است و می‌تواند ضامن سلامتی آن‌ها باشد، بلکه حتی اهدا کنندگان خون هم با این عمل سخاوتمندانه می‌تواند از مزایای آن سود ببرند. در ادامه می توانید چند نمونه از فایده‌های خون دادن را مشاهده کنید.

1- تجربه حس خوشحالی با نجات دادن جان انسان ها

تجربه حس خوشحالی یکی از فایده‌های خون دادن است. با اهدای خون و نجات جان دست کم سه انسان، می‌توانید احساس بی‌نظیری پیدا کنید، چون با این کار می‌توانید در نجات جان انسان‌ها شریک شوید. خونی را که شما می‌دهید به فرآورده‌های مورد احتیاج بیماران تبدیل می‌شود و هر فرآورده می‌تواند برای اشخاص گوناگون و برای هدف‌های کاملا گوناگون و ویژه بکار رود. بسیاری از نوزادان تازه به دنیا آمده به خون احتیاج دارند که در این شرایط یک واحد خونی می‌تواند احتیاج آنها را بطور کامل رفع کند. هر وقت برای اهدای خون دست به کار شوید، می‌توانید زندگی 3 یا 4 گیرنده خون را نجات دهید. بنابراین خونتان را اهدا کنید و قهرمان باشید!

2- چکاب رایگان

فقط وقتی اقدام به اهدای خون کنید که در واقع از سلامت جسم خود اطمینان داشته باشید و فکر می‌کنید خون کافی برای دادن دارید. اگرچه پیش از اهدای خون، از شخص اهداکننده چند آزمایش بدون هزینه گرفته می‌شود که می تواند فایده‌های زیادی برای شخص بحساب بیاید. برای نمونه، با انجام این معاینه‌های پزشکی می‌توانید بفهمید که آیا نشانه‌های فشارخون در شما مشاهده می شود یا نه. همینطور انجام این آزمایش‌ها به شخص اهداکننده کمک می‌کند تا بعضی بیماری‌های مخفی در مرحله‌های ابتدایی آن را تشخیص بدهد و همین مشکل روند کنترل، جلوگیری  و بهبودی بیماری را آسان‌تر کند.

پس از اهدا، خون و محصولات خونی برای مطمئن شدن از سلامت کامل خون و فقدان هیچ نوع آلودگی و عفونت خون دقیق آزمایش می‌شوند. شما می‌توانید از مراکز انتقال خون بخواهید که درصورت پی بردن به هر نوع مورد مشکوکی در آزمایشات، شما را مطلع کنند. با دادن خون می‌توانید از آزمایشات مجانی سود ببرید. البته نباید فواید اهدای خون برای سلامت جسم را هم از یاد برد.

هر شخص اهداکننده پیش از اهدای خون معاینه می‌شود. شخص اهداکننده با معاینه‌ی پزشکی که بطور دقیق انجام می‌شود از سلامت بدنی خود اطمینان می‌یابد و با اطلاع بیشتر دست به این کار میزند. دارا بودن سلامت جسمی کامل، بطور مثال نداشتن فشارخون بالا یا پایین از شروط اصلی اهدای خون است.

شخص اهداکننده در صورت دچار شدن به یکی از بیماری‌های خونی مثل هپاتیت B، هپاتیت C یا HIV (ویروس ایدز) نباید دست به اهدای خون بزنند. خوب است شخص پیش  از اقدام به این‌کار درباره اضطراب ها  و بیماری‌های احتمالی با پزشک مرکز انتقال‌خون صحبت کنید.

با این حال کم خونی یا کم شدن تعداد سلول های خونی سبب می‌شود شخص نتواند خون بدهد، ولی سبب می شود شخص  آگاهی بیش تری درباره سلامت بدنی خود دریافت کند.

3- کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی

یکی دیگر از فایده‌های خون دادن کم شدن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی است. اهدای خون بویژه در مردان به مهار میزان آهن، کمک فراوانی می‌کند. حفظ تعادل در  میزان آهن خون اثر خیلی زیادی در التیام وضعیت قلب دارد. آهن ماده‌ای موردنیاز برای جسم است که برای حفظ کارکرد صحیح اندام‌ها بسیار موردنیاز است، ولی جمع شدن زیاد آهن در بدن امکان دارد سبب صدمه زدن به اکسیداتیو شود. آسیب اکسیداتیو با زیاد شدن سن، حمله‌های قلبی و بروز سکته‌ها افزایش می‌یابد و امکان دارد سبب صدمه جدی به بافت‌ها و اندام‌های بدن گردد.

4- سوزاندن کالری

یکی از مزایای اهدای خون سوزاندن کالری است. در هر دفعه اهدای خون، شما تقریبا 650 کیلوکالری مصرف می‌کنید. در حقیقت با دادن خون شما می‌توانید به بدن خود کمک کنید تا کالری بیشتری مصرف کند و در نهایت، به ثابت ماندن وزن خود به اندازه دلخواه کمک کنید. با این حال اهدای خون بطور معمول هر دو تا سه ماه، یک مرتبه باید انجام شود و ناگفته نماند دوباره انجام دادن آن هم کاملا به وضعیت جسمی و اندازه هموگلوبین و آهن خودتان وابسته است.

5- کاهش خطر ابتلا به سرطان

کم شدن خطر مبتلا شدن به سرطان یکی دیگر از فواید خون دادن است. زیاد بودن میزان آهن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را دو چندان کند. به همین دلیل می‌گویند که اهدای مرتب خون می‌تواند خطر مبتلا شدن به سرطان را خیلی کم کند. ناگفته نماند برای ثابت کردن این گفته نیاز است بررسی‌ها و تحقیقات بیشتری صورت گیرد. در قدیم بعضی اعتقاد داشتند که دادن خون خطر دچار شدن به سرطان را زیاد می‌کند که بررسی‌های جدید این فرضیه را کاملا نادرست دانست.

6- کاهش سطح آهن بدن

هر چقدر بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز به آهن احتیاج دارد، اما زیاد بودن آهن خون امکان دارد سلامت شخص را به خطر بیندازد. در حقیقت، آهن اضافی بدن به سایر اندام های بدن مثل جگر و قلب انتقال می یابد و امکان دارد بر کارکرد این اندام ها اثر بگذارد. اهدای خون یکی از سخاوتمندانه‌ترین کارهایی است که شخص می‌تواند در طی زندگی خود انجام دهد. درحقیقت شخص با دادن خون، می‌تواند خون و فراورده‌های مورد احتیاج مرکزهای درمانی و بیماران نیازمند را فراهم کند.

7- کمک به هم‌نوع

هر شخص با اهدای خون خود قادر است دست کم به سه نفر بیمار و محتاج به خون کمک کند. اینکه شخص اهداکننده آگاه باشد این عمل سخاوتمندانه او تا چه اندازه می تواند در زندگی سایر اشخاص اثر خوبی بگذارد و حتی سبب نجات جان اشخاص شود، احساس بهتری را در او بوجود می‌آورد و با تحرک و شادی بیش ری اقدام به این کار می‌کند.

---

عوارض احتمالی اهدای خون

مصرف سرنگ مشترک در مراکز انتقال خون می‌تواند خطر منتقل کردن عفونت‌های خونی از یک شخص به شخصی دیگر را زیاد کند. به همین دلیل، مصرف سرنگ‌های یک بار مصرف و استریل و همچنین شستشوی دست‌ها یکی از کارهای مهم و لازم در مراحل اهدای خون است. شخص اهداکننده با در نظرگرفتن شرایط ویژه و متفاوت بدنی امکان دارد پس از دادن خون دچار سرگیجه، احساس ضعف، گیجی و حالت تهوع شود که بعضی وقت‌ها این نشانه‌ها تا 3 روز هم ادامه پیدا می کند.

اگر شخص اهداکننده حس کند میزان آهن خونش کم شده، می‌تواند با استفاده از موادغذایی دارای آهن این کمبود را جبران کند. برخی مواد غذایی که دارای آهن است مواردی مثل گوشت قرمز، اسفناج و غلات غنی است که باید به آنها اشاره کرد.

---

روش اهدای خون

اگر می خواهید خون اهدا کنید، آشنایی با مراحل و روش‌های آن بسیار مهم است.

1. آمادگی

شخص پیش از اهدای خون باید از سلامت خون اطمینان حاصل کند. پیش از عمل خون دادن، باید فرم مرتبط با مشخصات خود را کامل و دقیق تکمیل کند و هر نوع اطلاعات پزشکی و دارویی خویش را بنویسد. بعد پزشک با انجام معاینه‌ای ساده از سلامت شخص اطمینان حاصل ی‌کند.. این مراحل به مراکز انتقال خون کمک می‌کند تا اطمینان داشته باشند فرد اهداکننده در تماس با بیماری‌های خونی قرار ندارد و خون اهدایی بطور کامل سالم می‌باشد.

در ضمن آزمایشات فوق نشان می‌دهند که آیا شخص انتخاب خوبی برای اهدای حون هست یا نه!. وجود مشکلاتی مثل کم بودن میزان هموگلوبین خون یا فشارخون کم یا زیاد از مواردی است که سبب می‌شود شخص نتواند خون بدهد.

2. اهدای خون

بازوی شخص اهداکننده با الکل پاک می‌شود و یکی از اعضای گروه اهدا، سرنگ را وارد رگ می‌کند. این سرنگ باید پاک، استریل و یک بار مصرف باشد. سوزن به یک لوله و کیسه ذخیره خون متصل می‌شود و خون از راه لوله وارد کیسه می‌شود و تا پر شدن کیسه این اتصال از بین نمی رود.

طبق تحقیقات انجام شده در سازمان صلیب سرخ آمریکا همه مراحل خون دادن بصورت میانگین تقریبا 8 الی 10 دقیقه زمان می‌برد. اگر شخص دوست داشته باشد یکی از فراورده‌های خونی مثل پلاکت یا پلاسما را اهدا کند امکان دارد پروسه‌ی دادن خون بیش از 2 ساعت زمان ببرد.

۳. بعد از اهدای خون

زمانی که پروسه‌ی اهدای خون پایان می‌یابد، یکی از پرسنل پزشکی، سرنگ یا کاتتر وریدی را جدا کرده و قسمت فرورفتن سوزن را به کمک پنبه‌ای فشار می دهد و با یک باند می‌بندد. بطور معمول پیشنهاد می‌شود شخص اهداکننده دست کم 10 تا 20 دقیقه در مرکز مانده و در این مدت از شخص با نوشیدنی‌های خوب پذیرایی شود.

پس از اهدای خون، اعضای گروه، خون تهیه شده را برای مطمئن شدن از سالم بودن و نبودن بیماری‌های بالقوه‌ایی مثل HIV، هپاتیت B، هپاتیت C و سفلیس آزمایش می‌کنند. سازمان انتقال خون بر روی خون دریافتی بیشتر از دوازده آزمایش گوناگون انجام می‌دهد تا از سلامت آن اطمینان یابد. خون‌ اهدایی را فقط می‌توان برای زمان معینی ذخیره کرد و پیش از تمام شدن زمان انقضا باید بطور حتم مصرف شود. ناگفته نماند نیاز بانک‌های خون و بیمارستان‌ها به خون‌های اهدایی همیشه وجود دارد.

---

سن مناسب برای دادن خون

اهدای خون هیچ ضرری برای شما ندارد. پیش از اینکه دست به اهدای خون بزنید، می‌توانید از پرسنل پزشکی مراکز انتقال خون مشاوره بگیرید و با اطمینان اقدام به این کار بزنید. سن مناسب برای این کار امکان دارد در اشخاص گوناگون و در کشورهای گوناگون خیلی فرق داشته باشد، ولی در بسیاری از کشورها داشتن دست کم سن 16 الی 17 سال و وزن تقریبا 50 کیلوگرم برای اهدای خون لازم است که البته باید با رضایت والدین باشد.

ملاحظات قبل و بعد اهدای خون

نوشیدن مایعات زیاد پیش از اهدای خون بسیار مهم است. اهداکنندگان بالقوه خون باید کارهای گوناگونی را پیش از اهدا انجام دهند. دارا بودن سلامت بدنی و دست کم وزن 50 کیلوگرم از جمله شرط‌های ابتدایی برای دادن خون است. اگر فردی بخواهد خون اهدا کند، باید شب قبل بطور کافی استراحت کند از میل کردن غذاهای پرچرب در روز خون دادن بپرهیزد. استفاده از غذاهای پرچرب دقت آزمایشات پزشکی را کم می‌کند.

خوردن آب زیاد پیش و پس از دادن خون می‌تواند به شخص اهداکننده کمک کند تا مایعات ازبین رفته خون را تا اندازه زیادی جبران کند.

پلاکت وظیفه‌ای مهم در انعقاد خون دارد، به همین علت اشخاصی که پلاکت می‌بخشند، نباید پیش از خون دادن، از آسپرین استفاده کنند. این داروها خون را رقیق می کنند و به همین دلیل امکان دارد شخص اهداکننده با مشکل رو به رو شود؛ بویژه اگر سابقه بیماری حاص دارد. اگرچه خون اهدایی در کمتر از چند ساعت جبران می‌شود، ولی شخص اهداکننده نمی تواند در مدت زمانی کم تر از 56 روز دوباره خون اهدا کند.

چشم‌انداز

نیاز به گرفتن خون و محصولات خونی در اشخاص دچار بیماری های خاص، تصادف یا خونریزی‌های شدید خیلی ضروری است. اشخاص دارای بیماری‌های کم خونی داسی شکل یا بعضی از گونه های سرطان، بسیار زیاد به خون احتیاج وارند.

اگر هنوز پرسش‌ها و ابهاماتی درباره ضررها و فواید اهدای خون در ذهن خود دارید، خوب است ازمراکز پزشکی، هلال احمر یا مرکزهای انتقال خون مشاوره بگیرید تا کاملا با پروسه‌ی انتقال خون، مزایای دادن خون و خطرهایی که ممکن است پیش بیاید آشنا شوید.